Fara í efni
3.2 Fjármál sveitarfélaga

3.2.2 Hlutfall tekna og gjalda

Tengist eftirfarandi heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna

11. Sjálfbærar borgir og samfélög

Tengist eftirfarandi undirmarkmiðum

11.a

Stutt verði við jákvæð efnahags-, félags- og umhverfisleg tengsl milli þéttbýlis, þéttbýlla svæða í borgarjaðri og dreifbýlissvæða með því að styrkja áætlanir um byggðaþróun á landsvísu og innan svæða.

12. Ábyrgð neysla og framleiðsla

Tengist eftirfarandi undirmarkmiðum

12.7

Stuðlað verði að sjálfbæru verklagi við opinber innkaup í samræmi við innlenda stefnu og forgangsröðun

Framvinda

Þessi vísir sýnir tekjur sem hlutfall af gjöldum sveitarfélaga (A og B-hluti). Á mynd 1 má sjá þróunina í völdum sveitarfélögum á Austurlandi. Gildi yfir 100% sýnir að tekjur eru hærri en gjöld en ef gildið er undir 100% eru gjöld hærri en tekjur.

 
Sjálfbærni.is

Mynd 1: Hlutfall tekna og gjalda í A og B-hluta í Fjarðabyggða, Múlaþingib, Vopnafjarðahrepp og Fljótsdalshrepp.

a: Fjarðabyggð í núverandi mynd varð til við sameiningar árin 2006 og 2018. Árið 2006 sameinuðust Fjarðabyggð, Mjófjarðarhreppur, Austurbyggð (sem varð til 2003 við sameiningu Búðahrepps og Stöðvarhrepps) og Fáskrúðsfjarðarhreppur. Árið 2018 sameinaðist svo Breiðdalshreppur og Fjarðabyggð. Mynd 1 sýnir hlutfall tekna og gjalda í Fjarðabyggð og þeim sveitarfélögum sem hafa sameinast Fjarðabyggð á árunum 2002-2021.

b: Múlaþing í núverandi mynd varð til við sameiningu Seyðisfjarðar, Borgarfjarðar, Djúpivogs og Fljótsdalshéraðs árið 2020. Mynd 1 sýnir hlutfall tekna og gjalda í Múlaþingi og þeim sveitarfélögum, sem sameinuðust í Múlaþing, á árunum 2002-2021.

Tafla PDF
Hrágögn í excel skjali

Uppfært: 13. október 2022
Heimild: Samband íslenskra sveitarfélaga sótt 13. október 2022

Vöktunaráætlun og markmið

Hvað er mælt?

Hlutfall tekna og gjalda sveitarfélaga (að meðtöldum fjármagnsliðum). (Áhrif framkvæmd: afleidd).

Áætlun um vöktun

Sveitarfélög á Austurlandi munu útvega þessar upplýsingar árlega.

Markmið

Tekjur og kostnaður í jafnvægi.

Mögulegar viðbragðsaðgerðir

Einungis er um vöktun að ræða.

Breytingar á vísi

Þessi vísir var upphaflega númer 15.1 . Þá hét hann Fjárhagsstaða sveitarfélaga og má finna umfjöllun um hann undir því númeri í áfangaskýrslum verkefnisins frá 2005 og 2006.

Tvisvar hefur númeri vísis verið breytt.

Tafla 1. Breytingar á númeri og nafni vísis.
Ár Nr. Nafn vísis
2020 3.2.2 Hlutfall tekna og gjalda
2007 3.5b Fjárhagsstaða sveitarfélaga

Í upphafi var mælikvarðinn skilgreindur sem "Tekjur af framkvæmdum sem hlutfall af heildartekjum sveitarfélaga" en þegar upplýsingum var safnað fyrir árið 2005 var mælikvarðanum breytt í "Breytingar á útsvarstekjum í völdum sveitarfélögum" - Ástæðan var sú að ekki reyndist mögulegt að nálgast upplýsingar fyrri mælikvarða en upplýsingar um útsvar er hægt að nálgast í árbókum sveitarfélaga sem veita fróðlegar upplýsingar um áhrif framkvæmda á tekjustofna sveitarfélaga.

Grunnástand

Tafla 2: Sveitarfélög á Austurlandi: Tekjur og útgjöld 2002
Sveitarfélög Tekjur (í þús. króna) Útgjöld (í þús. króna) Tekur/Útgjöld hlutfall
Austur-Hérað 894.708 910.107 0,983
Norður-Hérað 109.820 111.838 0,982
Fellahreppur 168.986 181.159 0,933
Austurbyggð 431.413 477.795 0,903
Fáskrúðsfjarðarhreppur 20.269 19.638 1,032
Fjarðabyggð 1.407.409 1.419.177 0,992
Fljótsdalshreppur 38.530 39.158 0,984
Borgarfjarðarhreppur 61.371 58.737 1,045
Breiðdalshreppur 107.225 128.387 0,835
Djúpavogshreppur 209.948 228.598 0,918
Mjóafjarðarhreppur 10.807 11.560 0,935
Seyðisfjarðarkaupstaður 404.161 424.244 0,953
Skeggjastaðahreppur 41.933 50.079 1,037
Sveitarfélagið Hornafjörður 958.469 1.031.925 0,929
Vopnafjarðarhreppur 320.146 366.972 0,872

Heimild: Samband íslenskra sveitarfélaga. Árbók sveitarfélaga 2003.

Tafla 3: Grunnástand með síðari sameiningum - Hornafjörður fór suður og Skeggjastaðahreppur norður
Sveitarfélög Tekjur (í þús. króna) Útgjöld (í þús. króna) Tekjur/Útgjöld hlutfall
Fljótsdalshérað 1.173.514 1.203.104 0,975
Fjarðabyggð 1.869.898 1.928.170 0,970
Fljótsdalshreppur 38.530 39.158 0,984
Borgarfjarðarhreppur 61.371 58.737 1,045
Breiðdalshreppur 107.225 128.387 0,835
Djúpavogshreppur 209.948 228.598 0,918
Seyðisfjarðarkaupstaður 404.161 424.244 0,953
Vopnafjarðarhreppur 320.146 366.972 0,872
Samtals 4.184.793 4.377.370 0,956

Uppfært: 20. nóvember 2017
Heimild: Samband íslenskra sveitarfélaga.

Forsendur fyrir vali á vísi

Framkvæmdirnar á Austurlandi munu líklega skila sveitarfélögum auknum tekjum bæði vegna beinna skatttekna af fyrirtækjum sem tengjast framkvæmdum og vegna skatttekna af þeim störfum sem skapast óbeint vegna þeirra. Á móti kemur að kostnaður sveitarfélaga mun einnig aukast þar sem fjölgun íbúa krefst meiri þjónustu. Eftirfarandi eru dæmi um þá þjónustu sem sveitarfélög sinna:

  • Félagsleg þjónusta
  • Tækniþjónusta
  • Menntun, menning, íþróttir og afþreying
  • Gatnagerð, umhverfis- og skipulagsmál
  • Rekstur hafna (ef við á)

  • Vatnsveitur og hitaveitur

Sjá skýrslu um vísa og grunnástand frá apríl 2005